Zeytin erik, kiraz gibi sert çekirdekli meyvelerdendir. Çeşitli sağlığa yararları bilimsel çalışmalar ile kanıtlanmıştır. Akdeniz bölgesindeki ülkeler elde ettikleri ürünün %90’ını yağ olarak kullanmaktadır.
Yağ ve Karbohidrat
Her 100 gram zeytinde 115 kalori, 0,8 gram protein, 6,3 gram karbohidrat, 3,2 gram lif bulunur. Şeker hiç yoktur. Zeytin’in %15’i yağdır. Bu yağın %74’ü doymamış yağ asidi oleik asittir. Oleik asit vücutta iltihabı, kalp krizi riskini azaltır, vücudun kansere karşı direncini arttırır. Zeytin düşük karbohidrat içeriği olan bir meyvedir, sadece %6’sı karbohidrattır. Karbohidrat içeriğinin de %52-86 ‘sı liftir.
Vitamin ve Mineral
Yüksek yağ içeren bitkilerde olduğu gibi yüksek anti oksidan içeriği olan E vitamini bulundurur. Siyah zeytin iyi bir demir kaynağıdır. Kalp sağlığı için gerekli bakır ile kemik, kas, sinir işlevleri için gereken kalsiyum içerir. Ayrıca salamura suyunda bulunan tuz da eklenmiştir.
Antioksidan bitki bileşikleri
Ham zeytinler oleuropein, olgun zeytinler hidroksitirosol ve tirosol ile oleinik asit ve kuersetin gibi kalp, damar, karaciğer koruyucu antioksidanlar içerir.
Sağlık Yararları
Akdeniz diyetinin demirbaşı olan zeytinin çok çeşitli sağlık yararları vardır. Antioksidan özellikleri kalp hastalıkları ve kanser riskini azaltır. İltihap ve mikroorganizma çoğalmasını azaltır. Kuvvetli bir antioksidan olan glutatyonun kan düzeyini arttırır.
Zeytinde bulunan oleik asit kandaki kötü kolesterol (LDL) düzeyini azaltır. Bazı çalışmalar zeytinyağının kan basıncını düzenlediğini göstermiştir.
Akdeniz diyeti ile beslenenlerde kemik erimesi daha az görülmektedir. Deneysel çalışmalar zeytinyağının kemik kaybını azalttığını göstermektedir. Akdeniz ülkelerinde kanser ve kronik hastalıkların sıklığı batılı ülkelerden daha azdır. Deneysel çalışmalar antioksidanların ve oleik asidin meme, kolon, mide kanseri hücrelerinin büyümesini engellediğini göstermiştir.
Kronik iltihap ;kanser, kalp hastalığı, tip 2 diyabet, alzheimer, romatizma ve obeziteye neden olur. Ekstra virgin zeytinyağı ise iltihabı azaltır. Yağda bulunan oeokantal ibuprofene benzer etki yapmaktadır. 50 ml ekstra virgin zeytinyağı erişkin iboprufen dozunun %10’u kadar etki göstermektedir. Oleik asit iltihap göstergesi olan CRP düzeyini de düşürmektedir. Zeytinyağ içindeki antioksidanların iltihap uyaran genleri durdurduğu da gösterilmiştir.
Zeytinyağın kalp krizi ve inme riskini azalttığını gösteren çok sayıda bilimsel çalışma vardır. Bununla birlikte diyette zeytinyağı kullanmanın kilo almaya neden olmadığı da kanıtlanmıştır.
Zeytin beyin sağlığı için de gereklidir. Dünyada en yaygın görülen sinir sistemi zedelenmesi Alzheimer hastalığıdır. Bu zedelenmenin nedeni olan beyin hücrelerinin içinde oluşan amiloid plakları hayvan çalışmalarında zeytinyağı kullanımı ile geriye döndürülmüştür.
Zeytinyağının diyabet üzerine etkisi de araştırılmıştır. Akdeniz diyetinin tip 2 diyabet oluşmasını % 40 oranda azalttığı ortaya konmuştur.
Günümüzde kanser en önemli ölüm nedenlerinden biri olmuştur. Zeytinyağında bulunan antioksidanlar kanser oluşumunda serbest radikallerin yol açtığı oksidatif hasarı durdurmaktadır.
Romatoid artrit eklemlerin harap olması ile giden otoimmun bir hastalıktır. Zeytinyağı içeren gıda takviyelerinin hastalığın seyrini olumlu etkilediği görülmektedir. Zeytinyağın etkisi, omega-3 yağ asitleri ile birleşince artmaktadır.
Zeytinyağının mikrop öldürücü özellikleri de saptanmıştır. Mide ülserine neden olan helikobakter pilori bakterisinin sekiz ayrı türünün zeytinyağı ile kontrol altına alınabildiği deneysel olarak gösterilmiştir. Günde 30gram zeytinyağı alanların % 10-40’ında helikobakter iki haftada temizlenmiştir.
Özetle, zeytinyağı antibakteriyal, antiinflamatuar özellikleriyle insanları bir çok hastalığa karşı korur, hastaları tedavi eder. Biz insanların da zeytinleri korumak boynunun borcudur.
Kaynaklar:
Molecules. 2020 May; 25(10): 2345.
Rev Food Sci Nutr 2020;60(20):3506-3521. Foods. 2020 Aug; 9(8): 1014. Antioxidants (Basel). 2020 Jan; 9(1): 41.
Lipids Health Dis 2014 Oct 1;13:154. Am J Clin Nutr. 2018 Mar; 107(3): 445–453.
Diabetes Care2016 Aug;39(8):1448-57.
Crit Rev Food Sci Nutr. 2020 Dec 11:1-18. Front Cardiovasc Med. 2018; 5: 188.
Coll Cardiol 2020 Apr 21;75(15):1729-1739
G:https://www.freepik.com/photos/food-oil