Covid-19 pandemisinin ilk aylarında, çocukların pek hastalanmadıkları, hastalansalar bile hafif geçirdikleri ve virüsü yaymadıkları kanaati hakimdi. Bu nedenle, çocuklar pandemi denkleminde yer almadılar. Aşı çalışmaları çocukları kapsamadı. Hastalığı ağır geçiren çocuklar konusunda ulusal ve uluslararası çalışmalar kısıtlı kaldı. Pandeminin bir yıl tamamlamışken çocuklar konusundaki bilimsel verileri yeniden gözden geçirmek, varsa yanlış kavramları düzeltmek doğru olacaktır.
Dünyada çocukların Covid yayılımındaki etkisi ve hastalık belirtileri konusunda yapılmış çalışmalar incelendiğinde, İspanya’nın Katalan bölgesinde ve Norveç’te yapılmış iki çalışma hemen dikkati çekmektedir.
İspanya’da 120 çocuk hekimi tarafından izlenen 1040 çocuk covid hastasının katıldığı araştırma hafif belirtilerin %53, ağır belirtilerin %3 oranında görüldüğünü ortaya koyuyor. Belirtisiz covid geçiren çocuklar grubun yarısından azını oluşturuyor. Çocukların virüsü kimden aldıklarına bakıldığında ise kaynağın %73 oranında bir erişkin olduğu bulunuyor. Hasta çocuğun virüsü başka bir çocuktan alma oranı ise ancak %5 olarak saptanıyor. Çocukların evde kaynak vaka olması da %8 civarında görülüyor. Okul zamanı bile çocuk hastaların %69’u hastalığı ev halkından alıyor.
Norveç’te geniş kapsamlı toplumsal bir çalışmaya 12184 ebeveyn, 14808 çocuk katılıyor. Bu kişiler arasında virüsü ilk bulaştıran 7548 kaynak vaka saptanıyor. Kaynak vakaların %66’sı anne veya baba, %34’ü ise çocuk olduğu belirleniyor. Virüs kaynağı olan çocukların %42’sinin 17 yaşından büyük olduğu anlaşılıyor. Altı yaşından küçük çocukların kaynak vaka olma oranı sadece %8 bulunuyor.
Bu araştırmalar çocuğun hastalanmasında, evdeki erişkinden bulaşın önemli bir etken olduğunu ve ergen yaştakilerin de kaynak olabileceklerini göstermiştir. Çocukların da önemli bir kısmının belirtiler gösterebildiği de anlaşılmaktadır. Çocuklarda test sık uygulanmadığı için bu belirtilerin soğuk algınlığı veya üst solunum yolu enfeksiyonu ile karıştırılması olasılığı göz önünde tutulmalıdır.
Soriano-Arandes, A. et al. Clinical Infectious Diseases, 2021; ciab228, https://doi.org/10.1093/cid/ciab228
Telle K, et al. medRxiv March 8th 2020, https://doi.org/10.1101/2021.03.06.21252832